नवरात्रीचे नऊच दिवस का??

आजच्या पिढीला प्रत्येक गोष्टीचे स्पष्टीकरण लागते. 

नवरात्री मध्ये नऊच दिवस का असतात ? हाच अंक का , दुसरा अंक का नाही ? असाच प्रश्न देशपांडेच्या घरातील आदित्यला पडला होता . त्याच्या शंकेचे निरसन त्याच्या आजीने कसे केले ते पाहू…

 नवरात्रीचा पहिला दिवस उगवला होता. घरभर उत्साह होता, आणि आजी तयारी करत होती. नवरात्रीतल्या नऊ दिवसांसाठी घर सजवणं, देवीच्या पूजेची तयारी करणं, आणि नऊ रंगांच्या साड्यांचा विचार करणं चाललं होतं. आदित्य या सर्व गोष्टी कुतूहलाने पाहत होता. तो थोडासा गोंधळलेला होता, कारण त्याला नवरात्रीचे महत्त्व समजत नव्हतं. आदित्यला एका गोष्टीचं विशेष आश्चर्य होतं—हे सगळं “नऊ” का? नऊ दिवस, नऊ रंग, आणि नऊ देवीचं महत्त्व का असतं?

त्याने शेवटी आजीला विचारायचं ठरवलं. तो तिच्याकडे गेला आणि म्हणाला, “आजी, मला एक प्रश्न आहे. नवरात्रीत नऊच दिवस का असतात? नऊच देवी का असतात? नऊ हा अंक इतका महत्त्वाचा का?”

आजीने हसत त्याच्याकडे पाहिलं आणि त्याला जवळ बोलावलं. “अरे वा! चांगला प्रश्न विचारलास,” असं म्हणून आजीने त्याला मांडीवर बसवलं आणि समजावायला सुरुवात केली.

“आदित्य, नवरात्री म्हणजे देवीची उपासना करण्याचा काळ. या नऊ दिवसांत आपण देवीच्या नऊ रूपांची पूजा करतो. याला ‘नवदुर्गा’ असं म्हणतात. प्रत्येक रूप हे देवीच्या एका शक्तीचं प्रतीक असतं. पण फक्त तेवढंच नाही, नवरात्रीच्या नऊ दिवसांचा आणि नऊ अंकाचा आणखी खोल अर्थ आहे.”

आदित्यने उत्सुकतेने विचारलं, “म्हणजे अजून काय आहे?”

आजीने पुढे समजावलं, “बघ, आपल्या शरीरात सात चक्रं असतात असं योगशास्त्र सांगतं. या चक्रांमधील सहावं चक्र म्हणजे आज्ञाचक्र, जे ज्ञान आणि अंतर्ज्ञानाचं केंद्र आहे. हे चक्र आपल्या शरीरातील उर्जेचं संतुलन साधतं. नवरात्रीमध्ये हे चक्र जागृत करण्यासाठी उपासना केली जाते.”

“पण नऊच का, आजी?” आदित्यने परत विचारलं.

“तुला माहिती आहे का, आदित्य, नऊ हा अंक जीवनाच्या परिपूर्णतेचं आणि संपूर्णतेचं प्रतीक आहे. उदाहरणार्थ, एका स्त्रीचं गर्भधारणेचं काळ किती असतो?” आजीने प्रश्न विचारला.

आदित्यचा प्रश्नार्थक चेहरा पाहून आजी बोलली “ बाळ आईच्या पोटात किती महिने असते ?” 

आदित्य विचारात पडला आणि म्हणाला, “नऊ महिने.”

“हो बरोबर!” आजीने पुढे सांगितलं, “स्त्रीला नऊ महिने गर्भाशयात बाळ वाढवतं. हाच काळ नवीन जीवन निर्माण होण्यासाठी आवश्यक असतो. नवरात्रीचे नऊ दिवस म्हणजे आपल्यासाठी आत्मशुद्धी, नवीन संकल्प, आणि सकारात्मक उर्जेचा काळ आहे.”

आदित्यला आता थोडं समजायला लागलं होतं. त्याने पुढचा प्रश्न विचारला, “आणि नऊ देवींचं काय?”

आजीने हसत सांगितलं, “नवरात्रीमध्ये आपण नवदुर्गांची पूजा करतो—शैलपुत्री, ब्रह्मचारिणी, चंद्रघंटा, कुष्मांडा, स्कंदमाता, कात्यायनी, कालरात्रि, महागौरी, आणि सिद्धिदात्री. प्रत्येक देवीच्या रूपात एक विशेष ऊर्जा आणि शक्ती असते. या नऊ दिवसांत आपल्याला जीवनातील प्रत्येक पैलूचा सामना करण्याची ऊर्जा आणि सामर्थ्य मिळावं म्हणून प्रत्येक देवीची पूजा केली जाते.”

हिंदू ज्योतिषशास्त्रात नऊ ग्रहांनाच मानवाच्या जीवनावर परिणाम करणारे मानलं जातं. नवरात्रीच्या नऊ दिवसांत ग्रहांच्या संतुलनासाठी आणि त्यांच्या शुभ प्रभावासाठी देवीची उपासना केली जाते. मानलं जातं की, या उपासनेमुळे ग्रहांचे वाईट परिणाम कमी होतात आणि शुभ परिणाम वाढतात.

नवरात्री साजरी केली जाते ती ऋतू बदलाच्या काळात. वसंत आणि शरद ऋतूंमध्ये बदल होतो, आणि हा काळ शारीरिक आणि मानसिक शुद्धीचा मानला जातो. नऊ दिवसांची उपासना म्हणजे आपली जीवनशैली शुद्ध करण्याची संधी आहे.

नवरात्रीतील “नऊ” हा अंक देवीच्या शक्तीचा आणि उपासनेच्या महत्त्वाचा प्रतीक आहे. धार्मिक परंपरेत हा अंक संतुलन, उन्नती, आणि आत्मशुद्धीचं महत्त्व अधोरेखित करतो.

आदित्य विचारात मग्न झाला होता. त्याला आता हळूहळू या सगळ्या गोष्टींचं महत्त्व समजू लागलं होतं. तो म्हणाला, “आजी, म्हणजे नऊ दिवस उपासना केल्याने आपलं जीवन सकारात्मक बनतं, असं म्हणायचं आहे ना?”

“अगदी बरोबर!” आजी म्हणाली. “नवरात्रीचे नऊ दिवस म्हणजे आपल्याला नव्या उर्जेने भरून काढण्याचा काळ आहे. या दिवसांत देवीची उपासना केल्याने आपल्यातल्या नकारात्मक विचारांचा नाश होतो, आणि सकारात्मक ऊर्जा जागृत होते. म्हणूनच नवरात्रीमध्ये नऊ दिवसांचे विशेष महत्त्व आहे.”

आदित्यने आनंदाने विचारलं, “आणि प्रत्येक दिवशी वेगळ्या रंगाचं महत्त्व काय आहे?”

आजीने सांगितलं, “प्रत्येक रंग एका विशिष्ट भावनेचं आणि ऊर्जेचं प्रतीक आहे. या नऊ रंगांमध्ये प्रत्येक रंगात एक वेगळी ऊर्जा असते. त्यामुळे त्या दिवशीचा रंग परिधान करून आपण त्या विशिष्ट दिवशीची ऊर्जा आपल्यात सामावतो.”

आदित्यने आता सर्व काही समजून घेतलं होतं. त्याने हसत आजीला विचारलं, “मग, आज कोणता रंग आहे?”

आजीने हसत सांगितलं, “आजचा रंग निळा आहे ,  हा शांतता, स्थैर्य, आणि विश्वासाचं प्रतीक मानला जातो.  चला, आपण देवीची पूजा करूया आणि आपल्या जीवनात या शक्तीची ऊर्जा आणूया.”

आदित्यने आनंदाने आजीचा हात धरला आणि दोघांनी मिळून देवीची उपासना करण्यासाठी तयारी केली.